EnglishYAYIN POLİTİKASI VE ETİK İLKELER
FABAD Farmasötik Bilimler Dergisi, farmasötik bilimler alanındaki orijinal araştırmalar ve derlemelerin yayımlandığı, açık erişimli ve hakemli bir dergidir.
1976 Copyright Act’e göre, yayımlanmak üzere kabul edilen yazıların her türlü yayın hakkı dergiyi yayımlayan kuruma aittir. Makalelerin yayın ve telif hakları dergiye ait olup, telif hakkı için ödeme yapılmaz.
Dergiye gelen makaleler baş editör /editör yardımcı(lar)ı tarafından biçimsel ve bilimsel bir ön incelemeye tabi tutulur. Dergi kurallarına göre yazılmamış olan makaleler kesinlikle kabul edilmez.
Ön incelemeden geçen makaleler baş editör/editör yardımcı(lar)ı tarafından en az iki uzman hakeme gönderilerek bilimsel olarak değerlendirilmesi sağlanır.
Değerlendirme süreci tamamlanan ve dergide yayınlanmak üzere kabul edilen makalelerin yayınlanma sırasına makalelerin geliş sırasına göre dergi baş editörü/editör yardımcı(lar)ı karar verir.
Makalenin değerlendirilmesi ile ilgili yazışmalar sadece sorumlu yazar ile yapılacaktır.
FABAD Farmasötik Bilimler Dergisi makale kabulü ve yayımında etik kurallara uyar. Dergimizde bir makalenin yayınlanması, yazar, dergi editörleri, hakem gibi birçok tarafı içerir. Tarafların her birinin, makalenin sunulmasından yayınlanmasına kadar katılımlarının tüm aşamalarında beklenen etik standartları karşılama sorumlulukları vardır.
FABAD Farmasötik Bilimler Dergisi Yüksek Öğretim Kurulu’nun yayınladığı Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi başta olmak üzere Yayın Etiği Komitesi (Committee on Publication Ethics- COPE) (https://publicationethics.org/), Bilim Editörleri Konseyi (Council of Science Editors-CSE) (https://www.councilscienceeditors.org/resource-library/editorial-policies/cse-policies/) ve Medikal Dergi Editörleri Konseyi’nin (International Council of Medical Journal Editors ICMJE) (https://icmje.org/icmje-recommendations.pdf) standart ve yönergelerini kabul eder ve uygular.
Yayınlanacak tüm insan veya hayvan çalışmalarında etik kurul raporu alınması beklenmektedir.
İnsan çalışmalarında Helsinki Deklerasyonu Prensipleri’ne uygunluk ilkesi aranmaktadır. Bu tip çalışmaların varlığında yazarlardan, makalenin Materyal ve yöntem bölümünde bu prensiplere uygun olarak çalışmayı yaptıklarını, kurumlarının etik kurullarından aldıkları raporun tarih ve numarasını eklemeleri beklenmektedir.
Hayvan kullanılan çalışmalarda ise Guide for the Care and Use of Laboratory Animals prensipleri doğrultusunda çalışmalarında hayvan haklarını koruduklarını ve kurumlarının etik kurullarından onay aldıklarını belirtmelidirler. Makalenin Materyal ve yöntem bölümünde bu prensiplere uygun olarak çalışmayı yaptıklarını, kurumlarının etik kurullarından aldıkları raporun tarih ve numarasını eklemeleri beklenmektedir.
Bitkisel materyaller için herbaryum adresi, numarası ve teşhis eden kişinin adı ve soyadı verilmelidir.
YAYIN ETİĞİ
Dergimize yayımlanmak üzere gönderilen tüm makaleler, yazarlar tarafından, intihal tarama programları ile taranmış olmalıdır. Benzerlik oranı %20’den yüksek çıkan makaleler editörler tarafından yazara iade edilir.
FABAD Farmasötik Bilimler Dergisi Yüksek Öğretim Kurulu’nun yayınladığı “BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ YÖNERGESİ” ‘nin aşağıda belirtilen kurallarını kabul eder ve uygular.
Madde 4 – (1) Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şunlardır:
a) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
b) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
d)Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
e)Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
f)Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
(2) Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
a)Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
b)Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
c)İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek,
d)İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak,
e)İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
f)Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
g)Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak,
h)Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
i)Araştırma ve deneylerde, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek,
j)Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak.
k) Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak.
l)Araştırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlüğüne uymamak,
m)Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak,
n)Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak.
Çalışmada ticari bir bağlantı veya maddi destek alınan kurum bulunuyorsa; yazarların kullanılan ticari ürün, ilaç, firma ile ticari hiçbir ilişkisinin olmadığını veya olması durumunda ilişkinin durumu makalede bildirilmelidir. Makalede yazarlardan herhangi birinin ticari çatışması varsa kaynaklardan önce “Çıkar Çatışması” bölümünde yazılmalıdır. Çalışma için alınan finansal destekler varsa mutlaka belirtilmelidir. Çalışmanın yapılması sırasında doğrudan veya dolaylı yollardan çeşitli kuruluşlarla (ilaç firmaları, ticari ürün bağlantıları vb.) ticari bir bağlantı kurulduysa (danışmanlık, sözleşmeler vb. dahil) makalede beyan edilmelidir.
Editörün Etik Sorumlulukları
Editörler, beklenen görevlerini yerine getirirken, yazarların cinsiyeti, cinsel yönelimi, dini veya siyasi inançları, etnik veya coğrafi kökenine dayalı ayrımcılık yapmadan dengeli, objektif ve adil davranmalıdır.
Yayınların kabul edilmesine veya reddedilmesine hakemler ve yardımcı editörlerin yardımıyla baş editör karar verir.
Değerlendirme süreci tamamlanan ve dergide yayınlanmak üzere kabul edilen makalelerin yayınlanma sırasına makalelerin geliş sırasına göre dergi editör/editör yardımcı(lar)ı karar verir.
Editörler, uygun uzmanlığa sahip ve sağlam yargıya sahip hakemleri seçmeye çalışmalıdır.
Makale kabul sürecinde, iki hakemin görüşlerinin farklı olması durumunda baş editör karar vermeli veya üçüncü bir hakemin görüşü alınarak karar verilmelidir.
Editörler hakemlerin değerlendirmelerini, gizlilik ve tarafsızlık ilkesine uygun bir şekilde ve uygun zaman içerisinde yapmalarına dair sorumluluklarını anlamalarını sağlamalıdır.
Hakemler arasında veya hakemler ile yazarlar arasında bir anlaşmazlık olduğunda veya makalenin hakemler tarafından yeterince dikkate alınmadığını düşündüğünde, editörler yayın kurulu üyelerinden tavsiye almalıdır.
Editörler, bir makaledeki hataları yayınlanmadan önce tespit ederse düzeltmeli, daha sonra tespit edilmesi durumunda ise düzeltmeleri yayınlamalıdır. Tüm düzeltme veya geri çekme bildirimleri, dergide belirgin bir şekilde yayınlanmalı ve orijinal makaleye veya özete tam bibliyografik referansı içermelidir. Ayrıca içindekiler sayfasında listelenmeli ve belirgin bir şekilde etiketlenmelidir (ör. Yazım hatası, geri çekme veya özür dileme).
Editörler, yazarları uygun literatüre ve hakemli dergilerde yapılan yayınlara atıfta bulunma konusunda desteklemelidir.
Editörler; yayınlarda yer verilen deneklerin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
Editörler, gönderilen bir makale hakkında herhangi bir bilgiyi makalenin yazarları, hakemler, olası hakemler ve uygun olduğu şekilde yayıncı dışında kimseye açıklamamalıdır.
Yazarların çıkar çatışması olması durumunda, baş editör, gözden geçirilmeden veya yayına kabul edilmeden önce yazarlardan makaleye bu yönde bir açıklama eklemelerini isteyebilir.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Hakemler makaleleri içeriğini temel alarak, yazarın cinsiyet, ırk, din veya siyasi görüşlerine bakmaksızın adil şekilde değerlendirmelidirler.
Hakemler tarafsızlık ve gizlilik kuralları içerisinde değerlendirme yapmalıdır. Hakemler makaleyi kopyalamamalı ve saklamamalıdır.
Hakemler kendilerine gönderilen makale değerlendirme davetlerini uzmanlıklarına göre değerlendirerek zamanında kabul/red cevabı vermelidir.
Hakemler çalışmanın kalitesini arttırmaya yönelik değerlendirmeler yapmalı ve revizyon için yapıcı önerilerde bulunmalıdır.
Hakemler değerlendirmelerinde kişisel saldırı ve sert üsluplardan kaçınmalıdırlar. İnceledikleri makalenin yazarları ile iletişime geçmemelidirler.
Hakemler çıkar çatışmaları olduğunu düşündükleri makalelerle ilgili baş editörü bilgilendirmelidirler.
Makalenin yayınlanmasına engel bir durum hakkında bilgi sahibi olmaları halinde baş editörle iletişime geçmelidirler.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Dergimize gönderilen makaleler, daha önce herhangi bir yerde tamamen ya da kısmen yayımlanmamış özgün çalışmalar olmalıdır.
Yazılardaki düşünce ve öneriler tümüyle yazarların sorumluluğundadır.
Makale sonunda; her bir araştırmacının yayına verdiği katkı kısaca açıklanmalıdır. Çalışmada yazar olacak kişilerin çalışmanın tasarımı, veri toplama, analiz ve yorumuna yeterli katkı vermiş olması gerekmektedir.
Yazar(lar) makale ile birlikte yazışmalardan sorumlu kişinin adı-soyadı, adresi, telefon numarası ve e-posta gibi iletişim bilgilerini ayrıca yollamalıdır. Sorumlu yazar dergi ile iletişimden ve ortak yazarların bilgilendirilmesinden sorumludur. Yayına katkı veren tüm yazarların yazar listesine dahil edilmesini, sırasının tüm yazarlar tarafından kabul edildiğini ve tüm yazarların makalenin gönderildiğinden haberdar olmasını sağlar.
Dergiye iletilen makaleler başka süreli yayınlarda yayınlanmış veya yayınlanmak üzere gönderilmiş olmamalıdır. Ayrıca dergiye gönderilmiş, hakemler tarafından değerlendirilmiş ve kabul almış makaleler dergiden geri çekilemez.
Araştırma makaleleri, herhangi bir kurumdan araştırma projesi olarak destek almış ise proje numaraları ile birlikte teşekkür kısmına yazılmalıdır.
Makalede yazarlardan herhangi birinin ticari çatışması varsa kaynaklardan önce “Çıkar Çatışması” bölümünde yazılmalıdır. Çalışma için alınan finansal destekler varsa mutlaka belirtilmelidir. Çalışmanın yapılması sırasında doğrudan veya dolaylı yollardan çeşitli kuruluşlarla (ilaç firmaları, ticari ürün bağlantıları vb.) ticari bir bağlantı kurulduysa (danışmanlık, sözleşmeler vb. dahil) makalede beyan edilmelidir.
Dergiye gönderilecek makalelerin iThenticate programı ile benzerlik oranının belirlenmesi, programdan alınan raporun tam metin olarak makale ile birlikte gönderilmesi gereklidir.
Yazar(lar) araştırma ve derleme makalelerinin değerlendirilmesi için, hakem önerisinde bulunabilirler. Ancak dergi bu öneriler dışında hakem seçme hakkına sahiptir.
Hakemler tarafından yayına yapılan eleştirilere yazarlar sorumlu yazar aracılığıyla yanıt vermekle ve gerekli değişiklikleri yapmakla yükümlüdürler. Eğer istenen değişiklikler yazarlar tarafından uygun bulunmuyorsa, nedeni açıklanmalıdır.
Yayın kabul edildikten sonra yayınlanmadan önce yazarlar sorumlu yazar aracılığıyla son düzeltmeleri yapabilir. Yayına kabul edilen makalelerdeki imla hatası ve dilbilgisi yanlışları dışındaki düzeltmeler yalnızca baş editörün onayı ile yapılabilir.
